- ξυλοφάγα
- (xyhphaga). Με τη γενική αυτή ονομασία χαρακτηρίζονται τα ζώα που τρέφονται από το ξύλο. Είναι ξ. μερικά δίθυρα μαλάκια, όπως οι τερηδόνες, και πολλά έντομα, όπως τα ανόβια (βλ. λ.) και οι τερμίτες (βλ. λ.). Ενώ οι τερηδόνες χωνεύουν την κυτταρίνη με τη βοήθεια ειδικών ενζύμων, τα ξ. έντομα χρησιμοποιούν ως τροφή το ξύλο, χάρη στη συνεργασία ειδικών πρωτόζωων, που, στους τερμίτες, για παράδειγμα, βρίσκονται σε μια ογκώδη κύστη του ορθού εντέρου: φαίνεται ότι η αφομοίωση της κυτταρίνης ασκείται όχι άμεσα από τα συμβιούντα πρωτόζωα, αλλά από βακτηρίδια που φιλοξενούνται στο έντερό τους.
Με την κοινή ονομασία σάρακες ή σαράκια χαρακτηρίζονται διάφορα ξ. κολεόπτερα που προσβάλλουν τα δέντρα των δασών και τα οπωροφόρα σκάβουν μέσα σε αυτά στοές και μπορούν να βλάψουν σοβαρά τα δέντρα, καθώς επίσης τα έπιπλα και άλλα ξύλινα αντικείμενα. Άλλα ξ. έντομα είναι το σινόξυλον το εξάδοντο· (synoxylon sexdentatum) της οικογένειας των βoστρυχιδών, που ονομάστηκε εξάδοντον από τα δόντια του προθώρακα που έχουν μήκος 3-4 χιλιοστά.· και αυτό και οι προνύμφες του ζουν κυρίως στις κληματαριές, στις δρυς, στις καστανιές, στις φτελιές, στις ροδακινιές και στις συκές. Ξυλοφάγα είναι σχεδόν όλα τα είδη (περίπου 1500) της οικογένειας των ιπιδών ή σκολυτιδών, κολεόπτερων μικρών διαστάσεων, με σώμα βραχύ και ρωμαλέο και χρώμα ομοιόμορφο σκούρο. Τα έντομα αυτά έχουν κεφάλι σφαιρικό, χωμένο πολύ στο θώρακα, που είναι μεγάλος και κυρτός· τα μάτια είναι ωοειδή και οι κοντές κεραίες ροπαλοειδείς ή ριπιδοειδείς. Ανάλογα με το αν είναι μονογαμικοί ή πολυγαμικοί, οι σκολυτίδες σκάβουν στοές κατά διαφορετικό τρόπο: η δομή τους χρησιμεύει πολλές φορές για τον καθορισμό του είδους. Μερικά από αυτά, αν και ζουν μέσα στο ξύλο, τρέφονται με μύκητες, ενώ άλλα ζουν σε ποώδη φυτά, ρίζες, σπόρους κλπ. Αρκετά γνωστός είναι ο Ιψ ο τυπογράφος (ips typographus), που προσβάλλει κυρίως την ερυθροελάτη, αλλά και τα πεύκα και τους λάρικες. Οι στοές, που σκάβουν ιδιαιτερα πολλά θηλυκά, έχουν χαρακτηριστικά σχήματα σαν Υ, Η ή X - από τα οποία και προήλθε η ονομασία τους τυπογράφος. Ένα άλλο πολύ βλαβερό έντομο είναι ο φλοιοτρίβης της ελιάς (phloeotribus scarabeoides) μήκους 2 χιλιοστών., με έλυτρα κατά ένα μέρος μαύρα και κατά ένα μέρος κοκκινωπά. Ο ιπίδης αυτός προκαλεί τον θάνατο νεαρών οπωροφόρων κλαδιών, γιατί έχει τη συνήθεια να διαβρώνει τη βάση τους, σκάβοντας σε αυτή πολυάριθμες στοές για τη διατροφή και τη διαμονή του.
* * *ταβλ. ξυλοφάγος.
Dictionary of Greek. 2013.